Claude Shannon (1916-2001), twórca telegraficznego modelu komunikacji, uważał, że dostęp do informacji znosi niepewność (zob. Cybernetyczne ujęcie komunikacji ). Paradoksalnie jednak obecnie, kiedy jest on większy niż kiedykolwiek, trudno sobie wyobrazić możliwość kształtowania przewidywalnych modeli rozwoju cywilizacji. Jedną z odpowiedzi na komunikacyjny impas współczesności stał się model określony mianem "świata VUCA". Pojęcie to wprowadzili w 1987 roku Warren Bennis i Burt Nanus, przedstawiając nowy model przywództwa [1], [2].

VUCA jest akronimem angielskich słów oznaczających:

• zmienność (volatility), która określa sytuację dynamicznych transformacji o zasięgu globalnym, zachodzących obecnie w świecie;

• niepewność (uncertainty), wynikającą ze świadomości, że nie ma stabilnych modeli, które przedstawiałyby rozwój wydarzeń w sposób zrozumiały i przewidywalny, ze względu na zbyt wiele zmiennych;

• złożoność (complexity) wskazującą na występowanie skomplikowanych i chaotycznych układów danych, w których ustalenie ciągu przyczynowo-skutkowego staje się niemożliwe;

• niejednoznaczność (ambiguity) przyczyniającą się do tego, że wiedza wyniesiona z przeszłości nie ma już zastosowania, ponieważ wyłaniają się nowe konteksty i znaczenia, których nie jesteśmy w stanie ani określić w jasny sposób, ani zrozumieć w pełni.

Metafora świata VUCA stosuje się nie tylko do wybuchu pandemii, ale też do wszelkich kryzysów, które obecnie się pojawiają. Określa również charakter życia w społecznej rzeczywistości rozdartej konfliktami „nowych plemion”, które okazały się znacznie mniej pokojowe niż prognozował to w latach osiemdziesiątych XX wieku Michel Maffesoli [3] (zob. Komunikacja międzypokoleniowa ). Podstawową potrzebą staje się więc nawiązanie współpracy z ludźmi, zrozumienie ich potrzeb, możliwości, a zarazem komunikacyjnych zwyczajów, zwłaszcza, że niezwykle ważnym wyzwaniem jest dzisiaj radzenie sobie z nadmiarem pojawiających się codziennie danych, w których trudno znaleźć porządek i zastosować właściwą interpretację.

Działanie w takiej rzeczywistości bywa trudne, ponieważ większość aktywności wymuszonych przez nakładające się kryzysy zostaje podejmowana po raz pierwszy i – być może – jedyny, a niespodziewane zwroty akcji mogą wywoływać lęk, niezadowolenie, a nawet ataki paniki. Eksperci problematyki VUCA podkreślają, że w tej sytuacji konieczny okazuje się intensywny trening komunikacyjny, który przebiega zarówno w sieci, jak i poza nią. Obejmuje on nie tylko poznawanie nowych reguł, kodów i warunków komunikowania, lecz także praktykę elastyczności i tolerancji. W świecie VUCA dobrze radzą sobie zespoły, których członkowie umieją darzyć się zaufaniem, wykazują wzajemne zrozumienie, a jednocześnie potrafią wyjść poza gotowe, konwencjonalne wzorce porozumiewania się, analizując każdą sytuację od nowa. W tych warunkach pojawia się też nowy typ wyrazistego przywódcy, który potrafi przekonać innych do swoich decyzji i przedstawić im kolejne zadania w jasny sposób.